تحلیلی بر نابرابری های فضایی شهر تهران و پیش بینی اولویت برنامه ریزی

Authors

دکتر محمد تقی رهنمایی

دانشیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران دکتر احمد پور احمد

استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران دکتر حسین حاتمی نژاد

استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران ایوب منوچهری میاندوآب

دانشجوی دوره دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران (

abstract

در عصر حاضر، اصلی ترین عامل بحران های جوامع بشری ریشه در نابرابری های اجتماعی و فقدان عدالت دارد. امروزه برنامه ریزان به ویژه جغرافی دانان با طرح عدالت فضایی یا توزیعی، راهبردهای جدیدی را در مسیر توزیع منافع همگانی بر اساس معیار های نیاز، استحقاق و منفعت عمومی ارائه می دهند. در این تحقیق، شهر تهران به عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفته است؛ به این دلیل که در این شهر، نابرابری فضایی نسبت به سایر شهرهای کشور، بیشتر قابل مشاهده است. هدف تحقیق، تحلیل فضایی و سطح بندی مناطق شهر تهران بر اساس شاخص های انتخاب شده است. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی بوده که از روش های آماری تحلیل عاملی، تحلیل خوشه ای، تحلیل تشخیصی، رگرسیون و روش های تصمیم گیری چند معیاره استفاده شده است. شاخص های مورد مطالعه هفت بخش اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، فرهنگی، زیربنایی، امنیتی، فضای سبز و آلودگی را شامل می شود. بر اساس نتایج تحلیل عاملی، بخش های مختلف مناطق شهر تهران به صورت جداگانه سطح بندی شدند. در مرحلۀ بعد، مناطق شهر تهران با استفاده از روش های دیگر نیز سطح بندی شدند و با استفاده از تحلیل خوشه ای در چهار سطح توسعه یافته، متوسط به بالا، متوسط به پایین و توسعه نیافته سطح بندی شدند. در نهایت، برای انتخاب خوشه بندی نهایی، از تحلیل تشخیصی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که مناطق شمال شهر تهران نسبت به سایر در سطح توسعه یافته قرار دارند و از طرفی شکاف بین مناطق شمالی نسبت به سایر مناطق شهر تهران خیلی زیاد است؛ در حالی که مناطق جنوبی تقریباً در یک سطح قرار دارند. در پایان نیز با توجه به مدل  پیش بینی رگرسیونی، بخش های اجتماعی و زیربنایی به عنوان اولویت اول برای توسعۀ مناطق توسعه نیافته پیشنهاد شده است و شاخص های فرهنگی و اقتصادی در اولویت دوم و بخش های کالبدی و فضای سبز در اولویت بعدی قرار دارند، بخش امنیتی نیز در اولویت چهارم برای مناطق توسعه یافته، پیشنهاد شده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیلی بر نابرابری‌های فضایی شهر تهران و پیش‌بینی اولویت برنامه‌ریزی

در عصر حاضر، اصلی‌ترین عامل بحران‌های جوامع بشری ریشه در نابرابری‌های اجتماعی و فقدان عدالت دارد. امروزه برنامه‌ریزان به‌ویژه جغرافی‌دانان با طرح عدالت فضایی یا توزیعی، راهبردهای جدیدی را در مسیر توزیع منافع همگانی بر‌اساس معیار‌های نیاز، استحقاق و منفعت عمومی ارائه می‌دهند. در این تحقیق، شهر تهران به‌عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفته است؛ به این دلیل که در این شهر، نابرابری فضایی نسبت به سای...

full text

ماهیت فضایی سرزمین های شهر محور در برنامه ریزی منطقه ای چهار پدیده فضایی با نگاهی بر کلانشهر تهران

       سرزمین­های شهر محور، برآیندی از روابط عملکردی و کالبدی است. گسترش روز افزون این روابط منجر به پیچیده شدن ادراک هر یک از پدیده­های فضایی و برنامه ریزی منطقه­ای می­گردد. هدف از این پژوهش، بررسی چهار واژه پر کاربرد در مطالعات منطقه­ای (منطقه کلان شهری، شهر- منطقه، منطقه شهری عملکردی و منطقه شهری چند هسته­ای) با استفاده از روش تحلیل تطبیقی است تا بر اساس آن به تبین ماهیت هر یک از این پدیده­ه...

full text

بررسی و تبیین اولویت های برنامه ریزی فضایی در مناطق روستایی شهرستان قزوین

بروز نابرابری و عدم توجّه به روستاها طی دهه‌های اخیر که موجب ضعف و تسریع روند نابودی این کانون-های سکونت‌گاهی و ایجاد عدم تعادل فضایی درون ناحیه و یک‌سو شدن جریان خدمات، سرمایه، اطلاعات و جمعیّت به سمت کانون‌های شهری گردیده است، ضمن روبرو ساختن سکونتگاه‌های روستایی با دامنۀ حداکثری از فقر، نابرابری و عقب‌ماندگی مضاعف در قیاس با دیگر مراکز جمعیّتی کشور، ضرورت برنامه-ریزی و آمایش فضا در مناطق روستای...

full text

تحلیلی بر ساختار فضایی شهرهای استان بوشهر در راستای تدوین برنامه ریزی راهبردی

بسیاری از شهرهای بزرگ جهان در محیط‌های ساحلی واقع شده‌اند و همة این شهرها موقعیت‌های مهمی در اقتصاد، فرهنگ و کارکردهای اجتماعی دارند. با چنین شرایطی، توسعة این شهرها به سرمایه‌گذاری گستردة سهامداران و ذی‌نفعان منجر می‌شود و به‌این‌ترتیب ساختار فضایی سایر شهرهای غیرساحلی منطقه از این توسعه تأثیر می‌پذیرند. هدف از این پژوهش، تحلیلی بر ساختار فضایی شهرهای ساحلی و غیرساحلی در راستای تدوین برنامه‌ری...

full text

بررسی انتقادی رویکردهای نظری در تحلیل نابرابری فضایی (با تأکید بر نابرابری فضایی در تهران معاصر)

موضوع این پژوهش بررسی انتقادی رویکردهای نظری مشخصی ست که به عنوان چارچوبی کلی برای تحلیل نابرابری فضایی در تهران معاصر به کار گرفته شده‌اند. هدف از این کار آن است که سهم نظری هر پژوهش در ارتباط با باقی پژوهش‌ها مشخص شود و ضمن فهم چارچوب کلی تحلیل نابرابری فضایی، امکانات طرح و بسط نظریات در این زمینه مورد توجه قرار گیرد. علاوه بر این، امید است تا با روشن ساختن مؤلفه‌های اصلی تبیین نابرابری فضایی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
جغرافیا و آمایش شهری منطقه ای

جلد ۶، شماره ۲۰، صفحات ۳۵-۵۶

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023